Książka opowiada historię wyspy Vardø w dziewiętnastowiecznej Norwegii. Sielankowe życie na wyspie przerywa huragan, podczas którego na morzu ginie czterdziestu mężczyzn, zajmujących się na co dzień rybołówstwem. Kobiety zostają zdane na siebie. Muszą utrzymać się prz życiu i wychować dzieci. Walczą o przetrwanie jak mogą. Na wyspę przybywa komisarz Absalom Cornet – słynny łowca czarownic i złych duchów. Oskarża kobiety o czary, które spowodowały śmierć wszystkich mężczyzn z wyspy. Kobiety, pogrążone w żałobie po swoich mężach, są uznane za winne wybuchu sztormu i śmierci swoich bliskich. Komisarz Cornet zaczyna wprowadzać w Vardø swoje surowe reguły, oparte wierze, że kobieta musi być w pełni zależna i podporządkowana mężczyźnie.

Mamy tu do czynienia z dogłębną analizą działań mordercy, który w swych krwawych poczynaniach posuwa się coraz dalej. Trup ściele się gęsto, a sposoby na zadawanie śmierci są coraz bardziej okrutne i wyrafinowane. Zmienia się też sposób dobru kolejnych ofiar. Totalne skupienie się na myślach i emocjach sprawcy, dają jego niezwykle drobiazgowy portret. To od najmłodszych lat typ ofiary, w którym po latach upokorzeń coś pęka. To człowiek na krawędzi, który niewiele ma już do stracenia. Daje się ponieść i ku własnemu zdziwieniu odkrywa, że smakuje mu krew, przemoc i sprawczość. Lubi taką wersję samego siebie.

Ballada o lutniku jest też opowieścią o miłości do wykonywanego zawodu, niezależnie od tego, czy mówimy tu o przywiązaniu do muzyki, czy do rzemiosła. Henig słucha drewna, z którego wyrabia skrzypce, szanuje jego historię, pieczołowicie przygotowuje swoje stanowisko pracy, a każdej aktywności związanej ze stworzeniem nowego instrumentu oddaje się z zapałem, ale i skupieniem. Te wartości, niemal przez osmozę, moszczą się również w osobowości chłopca.  

Książka na pierwszy rzut oka wygląda bardzo, ale to bardzo niewinnie. Ale tak nie jest, bo gdyby rozłożyć ją na czynniki pierwsze, to mamy po pierwsze, znudzone zwierzaki, które wychodzą z inicjatywą poznania się. Po drugie przeciwieństwa, Żyrafa i Pelikan żyją w ciepłych krajach (Afryka), Pingwinek i Foka zaś w chłodnym klimacie (Antarktyda). Różnią się także wyglądem, Żyrafa wysoka, z długą szyją i czterema nogami. Pingwinek zaś niski, mający króciutkie łapki i skrzydełka. Do tego inaczej się odżywiają. Obydwoje poznają się jednak i zaprzyjaźniają, pomimo swojej odmienności. W życiu każdy z nas jest inny i należy to dzieciom pokazać. Ta książka jest przepięknym przykładem tego, jak dwa przeciwieństwa mogą się zaprzyjaźnić.  

Właściwie całą książkę czyta się z zapartym tchem. Chcemy się dowiedzieć, dlaczego, po tylu latach, bohaterowie opowiadają o tym, a także, dlaczego te historie rodzinne były wypierane tak mocno. Całość napisana jest w formie wywiadów, bez narzucania zdania przez autorkę, która daje prawo głosu sześciu osobom. Każda w innym wieku. Każda mieszkająca w innym zakątku świata lub Polski. Każda opowiada swoją historię i to, jak dążyła do poznania przeszłości, która nie tylko była wstrząsająca, ale i mocno oddziaływała na całą rodzinę.