Cztery zachodnie staruchy

Cztery zachodnie staruchy. Reportaż o duchach i szamanach Bartosza Jastrzębskiego i Jędrzeja Morawieckiego to kolejna znakomita książka autorów Krasnojarska zero, za który otrzymali prestiżową Nagrodę im. Beaty Pawlak. Tym razem Jastrzębski i Morawiecki wybrali się do Buriacji i Mongolii tropem szamanów, ale nie tych z tajgi, lecz miejskich.

Cztery zachodnie staruchy to reportaż o zderzeniu sacrum z profanum, świata dawnych wierzeń z przaśną, postsowiecką współczesnością, o Buriacji dziś, o Wschodzie, religijności i poszukiwaniu duchowości w azjatyckim mieście. A także o wędrówce w głąb własnego umysłu, o zdzieraniu masek nowoczesności i tradycji. O próbie zrozumienia prawdziwości doznania religijnego, o odmiennych stanach świadomości, magii, zaczarowaniu i pułapkach kolejnych iluzji. Pułapki te zastawiane są w codzienności: w Kolei Transsyberyjskiej, w stepie, na fabrycznych placach i poradzieckich osiedlach.

Reportażyści, ciekawi świata, uważni obserwatorzy, znakomicie opowiadają o rzeczywistości, której nie znamy. Wyraziście nakreślone sylwetki bohaterów, szamanek i szamanów, świetnie podpatrzone realia życia, sprawiają, że Cztery zachodnie staruchy czyta się jak dobrą powieść przygodową – jednym tchem.

Buriacka opowieść o duchach i szamanach to z całą pewnością jedna z ciekawszych i oryginalnych książek reporterskich ostatnich kilku lat.

O KSIĄŻCE

Jastrzębskiego i Morawieckiego wciąż ciągnie na wschód. Ten poradziecki, pokomunistyczny. Onegdaj Krasnojarsk, teraz Buriacja i Mongolia. To osobliwi pielgrzymi w poszukiwaniu znaków duchowej żywotności na ziemi jałowej, a przecież płodnej. Jak płodnej, oto temat tej pasjonującej relacji z wyprawy do świata szamanów i buddystów, odradzającego się czasem dziwacznie i podejrzanie, a czasem tak, że dreszcz idzie po plecach. Znajdziecie tam wszystko: emocje, zmienione stany świadomości, niesamowite ludzkie historie, niezbędną porcję fachowej wiedzy antropologiczno-etnograficznej i refleksji egzystencjalnej, różne spojrzenia na szamanizm, kawał literackiego reportażu, pokazującego, że w istocie droga na wschód jest drogą do wnętrza ludzkiej duszy pod każdą szerokością geograficzną.

Adam Szostkiewicz, Polityka

NOTY AUTORÓW

Bartosz Jastrzębski i Jędrzej Morawiecki piszą razem książki niefikcjonalne i wykładają w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2014 roku wydali książkę Innego piekła nie ma. Rozmowy o religii. Za powieść reportażową Krasnojarsk zero otrzymali w 2012 roku Nagrodę im. Beaty Pawlak, przyznawaną książkom o innych religiach, kulturach i cywilizacjach (poprzedni laureaci to m.in. Joanna Bator, Beata Pawlikowska, Mariusz Szczygieł, Artur Domosławski, Max Cegielski). Książka była również nominowana do nagrody Ambasador Nowej Europy.

Bartosz Jastrzębski wykłada również filozofię i etykę w na Uniwersytecie Wrocławskim. Wydał książkę Poezja przeciw filozofii. Idea wyobraźni i krytyka rozumu w poezji filozoficznej Williama Blakea (2006). Interesuje się niespokojnym pograniczem filozofii, antropologii i literatury. Fascynuje historią i pamięcią. Tropi motywy przewodnie codzienności, jej udręki i drobne nadzieje, którym poświęcił trzy tomy esejów: Pająk. Szkice prawie filozoficzne (2007), Próżniowy świat (2008) oraz Wędrówki po codzienności. Eseje o paru ważnych rzeczach (2011). Redaktor czasopisma „Znaczenia. Kultura Komunikacja Społeczeństwo”, podróżnik, badacz i wielbiciel krain nieunijnych.

Jędrzej Morawiecki jest doktorem filologii słowiańskiej oraz socjologii. W latach 1998-2008 pracował jako reportażysta dla „Tygodnika Powszechnego”, był także korespondentem Agencji Reuters, współpracował z Sekcją Polską BBC. W roku 2011 ukazały się dwie jego książki: Głubinka. Reportaże z Polski i Schyłek zimy. Bajka dokumentalna. Za książkę Łuskanie światła. Reportaże rosyjskie (2010) otrzymał nominację do nagrody im. Beaty Pawlak. Jest laureatem m.in. Nagrody Specjalnej Stowarzyszenia Filmowców Polskich na Krakowskim Festiwalu Filmowym za film dokumentalny pt. „Syberyjski przewodnik” (z Maciejem Migasem). Otrzymał stypendium im. Jacka Stwory za reportaż radiowy pt. „Kartoszka”, a także stypendium Erasmus Mundus Multic 2 Russia, grant Higher School of Economics w Moskwie i nominację do nagrody Grand Press w kategorii publicystycznej za tekst o stygmatyzacji Rosji w polskich mediach.