Dzieła wszystkie. 12. Notatki z lat 1885-1887. Friedrich Nietzsche. Officyna 2013

Łódzkie wydawnictwo „Officyna” prezentuje nam kolejny tom z serii „Dzieła wszystkie” Friedricha Nietzschego. Tym razem trafiają do nas notatki niemieckiego filozofa z lat 1885-1887. W tym okresie porzucił on stanowisko profesora filologii klasycznej i zaczął wieść tułaczy, niezależny żywot autonomicznego twórcy, skupiając się na pisaniu kolejnych dzieł.

Notatki kreślą ogólną strukturę myśli niemieckiego filozofa, a w zapiskach z lat 1885-1887, Nietzsche koncentruje się na krytyce kilku konkretnych idei. Jego myśl krąży wciąż wokół metafizyki, omawia też kwestie podmiotowości, moralności, nowoczesności i nihilizmu. Strasznie trudno streścić mnogość wątków refleksji Nietzschego, które zostały pomieszczone na blisko 500 stronach. Znajdują się tam szkice do przedmów, którymi Nietzsche opatrzył nowe wydania jego dotychczasowych dzieł. Ujawniają one sporo informacji o osobistym odbiorze jego filozofii i o jej podłożu, które stanowić mogą łakomy kąsek dla miłośników „wielkiego filologa”.

Tutaj również można znaleźć pierwsze przymiarki Nietzschego do stworzenia swego opus magnum – „Woli mocy”, która zostanie wydana przez siostrę filozofa dopiero po jego śmierci. Zarówno opublikowany właśnie 12 tom „Dzieł wszystkich”, jak i tom 13, który ukazał się trochę wcześniej, pozwalają śledzić pracę Nietzschego nad układem i formą jego „Hauptwerk”, z którą tak obcesowo obeszła się jego siostra. W notatkach spomiędzy 1885 i 1887 roku znajduje się praktycznie cała I księga „Woli mocy” wydana przez siostrę filozofa.

Niektóre fragmenty stanowią lament nad stadnym i niewolniczym charakterem najistotniejszych współczesnych tendencji społecznych, politycznych i kulturowych. Stan, jak to określał sam filozof, apokaliptycznej agonii, w jakiej znalazła się kultura europejska, spędzał mu sen z powiek. W wydanym właśnie tomie znalazło się także wiele intensywnych zapisków o nihilizmie. Stanowią one bodajże najważniejszy blok tematyczny zawartych w nim notatek. Poza tym, Nietzsche bezpardonowo krytykuje myśl Rousseau i jego koncepcję powrotu do natury; zaobserwować możemy również powrót do problematyki Wagnera i dionizyjskości.

Warto prześledzić uważnie rozmaite sformułowania myśli Nietzschego, uwikłane w przenikające się konteksty. Widać wtedy wyraźnie jego żywy namysł, to drążenie w głąb problemu w celu dotarcia do najgłębszego podłoża myśli. Nietzsche wciąż rozwijał i uszczegóławiał wątki z lat poprzednich, a nieustająca refleksja filozoficzna przenosiła krytykę na nowe płaszczyzny, wzbogacając jego przemyślenia.

Jednolita szata graficzna, komponująca się idealnie z resztą wydanych przez „Officynę” tomów, dopełnia całości obrazu i sprawia, że do księgarń trafiła pozycja niezbędna dla posiadaczy poprzednich tomów. A ci, którzy nieśmiało próbują wkroczyć do świata Friedricha Nietzschego, mają po temu kolejną okazję...


Michał Surmacz