Waldemar Kuligowski zabiera nas w podróż dookoła świata: na stepy, bieguny i lasy równikowe, do szałasów i apartamentowców. Wśród rozlicznych plemion i społeczności odkryjemy bogactwo, kryjące się pod tytułową trzecią płcią – rolę ani kobiety, ani mężczyzny, a zarazem rolę ich obydwu w jednym ciele. Lekka forma krótkich opowiadań łączy się z akademickim wykładem socjologicznym z elementami kulturoznawstwa.
Autor przytacza słowa szamana, Czarnego Łosia mówiące, że świat jest cyrkularny, okrągły, dopełniający się i powtarzalny. Dychotomiczny podział płci na kobiecą i męską zatraca wszystko to, co cyrkularne: uzupełniające czarno-biały obraz niezliczoną ilością kolorów. Obraz niejednokrotnie cieszący się nie tyle akceptacją, co wręcz szacunkiem, wynikającym z wielowiekowej tradycji. Obraz o wiele bogatszy, niż nasze zachodnie ujęcie tematu, wyróżniające najczęściej, poza osobami heteronormatywnymi, osoby homoseksualne, biseksualne, transseksualne, niekiedy queer.
Jak funkcjonują omeggid, biologiczni mężczyźni pełniący społeczne role kobiety, w maczystowskim społeczeństwie Panamy? W jaki sposób hawajscy mahu łączą role obu płci – i co je odróżnia od aikane? Jaki zbiór cech sprawia, że Rae-rae tak często znajdują zatrudnienie w polinezyjskich hotelach? Dlaczego życie tsekats i sekrata na Madagaskarze to ciągła wędrówka? Co decyduje o akceptacji lub odrzuceniu mashonga w islamskich społecznościach Afryki Wschodniej? Czy filipińska calai odrzuca swoją kobiecość, a calabai – męskość? I w jaki sposób te dwie odmienności łączą się tworząc bissu? Dlaczego bakla odrzuca pojęcie geja, choć patrząc poprzez nasze europejskie wyobrażenia – zachowuje się jak gej? Jak wielką różnorodność łączy w sobie tajlandzkie pojęcie kathoei i jak bardzo akceptowani są przedstawiciele tej grupy, skoro doczekali się nawet osobnych toalet w szkołach? A indyjskie kinnar, samoańskie fa’afafine, meksykańskie muxe, omańskie xanith, indiańskie two-spirit? Jaką oni przedstawiają historię, rolę i pełnię?
