Najnowsza książka Marka Rezlera porusza wiele tematów z historii Polski. Zaczynając od genezy rozpadu potęgi jaką była I Rzeczpospolita, chronologicznie przechodząc w rozbiory. Autor podkreśla fakt, że zabory wraz z powstaniem styczniowym i listopadowym dodatkowo budzą kontrowersje, ponieważ większość Polaków uważała, że przelana krew była jedynym możliwym sposobem walki o wolność. Jak pokazały czasy, w powstaniach tych ginął niestety kwiat narodu czyli głównie zdolna, wykształcona młodzież. Poruszany jest też temat polskich formacji wojskowych we wszystkich zaborach od legionów Piłsudskiego poprzez Legion Puławski, oddziały polskie w zaborze niemieckim aż do Błękitnej Armii Hallera. Opisane zostały również przygotowania mocarstw do nieuchronnej wielkiej wojny oraz nadzieje Polaków wynikające z niej. Nikt nie marzył o sytuacji, która się przytrafiła czyli rozpadzie wszystkich 3 zaborów. Wszyscy z trzech wielkich ojców niepodlegości tj. Piłsudski, Dmowski i Paderewski oraz cała rzesza dowódców wojskowych i polityków walczyli o polską sprawę, nie tyle bagnetem, co w sposób polityczny, co pokazało, że nie tyle krew przelana na frontach utorowała Polsce drogę do niepodległości, co wytrwała praca polityczna wszystkich Polaków nie zawsze pałających do siebie sympatią. Znajdziemy tu również opis trudów spojenia trzech jakże odmiennych regionów odrodzonego Państwa, po 123 latach w nowe pokolenia przeniknęło mnóstwo z kultury zaborców. Gdyby niewola potrwała jeszcze dwa, trzy pokolenia, kto wie czy Polska nie zginęłaby na zawsze.
Autor zagłębia się w problem, z którym od wieków zmaga się nasz naród, czyli wewnętrzne spory polityczne. Mit wielkości naszego państwa po wygranej z bolszewikami został wykorzystany przez piłsudczyków do perfekcji, niestety życie szybko to zweryfikowało i w 1939 trzeba było zmierzyć sie z nieodzownie zbliżającą się wojną, która była efektem głównie nierozwiązanych sporów z 1918 roku. Czas pokazał, że każde państwo, teoretycznie dla nas przychylne, myślało o własnych interesach. Jedynie nasz naród żył w jakiegoś rodzaju romantycznej bajce "walki o dobro nasze i wasze" – pokazały to przegrane powstania, sojusze z Wielką Brytanią i Francją, które doprowadziły do kolejnego zniewolenia po 1945 roku.
Książka zawiera bardzo dużo infonrmacji o polskiej drodze do niepodległości. Wszystko zostało ujęte chronologicznie, tak, by móc skupić się na czytaniu, a nie przewijaniu stron i myśleniu o datach. Opis zaborów, powstań i wielkich postaci dodatkowo wzbudza jeszcze większe pragnienia poznawania naszej historii.
100-lecie odzyskania niepodległości jest najlepszą okazją na to by sięgnąć po to dzieło. Zdecydowanie polecam każdemu, kto interesuje się chociaż odrobinę naszą historią.
