Zanim. Katarzyna Zyskowska-Ignaciak. Wydawnictwo Mg 2017
Maria Skłodowska Curie – wybitna naukowiec, laureatka dwóch Nagród Nobla, najsłynniejsza Polka w dziejach świata. O jej wielkich osiągnięciach z dziedziny chemii wiemy wszyscy, jak i też większość z nas zna doskonale jej bogate w sukcesy, pełne poświęceń i okupione utratą zdrowia, paryskie życie. Natomiast białą kartą pozostaje dla nas polska młodość Marii, czyli czas zanim usłyszał i zagarnął ją dla siebie wielki świat nauki. Lukę tę pomaga nam wypełnić niezwykle intrygująca i piękna powieść obyczajowa Katarzyny Zyskowskiej-Ignaciak Zanim.
Książka przenosi nas do roku 1886, kiedy to wówczas osiemnastoletnia Mania Skłodowska przybywa do niezwykle urokliwego dworku w malutkiej wsi Szczuki, gdzie ma objąć posadę guwernantki. Marząca o studiach, naukowych sukcesach i wielkiej sławie Mania, musi odłożyć owe plany na przyszłość, zaś ku ich realizacji oddać się ciężkiej pracy nauczycielki w domu bogatego ziemianina – Juliusza Żórawskiego. Czas pracy, kontemplowania piękna przyrody i swoistego poznawania zasad panujących w domu Żórawskich, dopełnia najpierw niezwykle nieśmiałe i niewinne, a następnie gorące uczucie dziewczyny do Kazimierza...
Powieść Zanim to literacka uczta w najznamienitszym wydaniu, prowadząca nas swoją malowniczą fabułą przez młodość Marii Skłodowskiej, ale także i przez trudne, gorzkie i skomplikowane dzieje naszej ojczyzny. Z jednej strony książki ta oferuje nam historię wyjątkowej dziewczyny, która musiała zmagać się ze swoją nieśmiałością, skromnością oraz z surowymi realiami prowincji, tak bardzo odległymi od jej marzeń i poglądów na temat naukowej kariery kobiet. Z drugiej, lektura tej opowieści niesie pełną emocji relację o zauroczeniu, miłości, poznawaniu pragnień głównej bohaterki, która zaczyna wierzyć w to, że może się komuś podobać i być pożądaną...W tle zaś pojawia się bogaty obraz codzienności tamtych czasów, pełnej skrajności pomiędzy życiem bogatych ziemian, a biednych chłopów, jak i pięknych opisów przyrody tego zakątka śwista. Wszystkie te wątki łączą się w fascynującą historię o polskiej młodości przyszłej dwukrotnej laureatki Nagród Nobla, której życie mogło potoczyć się zupełnie inaczej...
Lekturę rozpoczyna i wieńczy prolog i epilog, zaś środek lektury wypełnia retrospektywna opowieść głównej bohaterki, przenosząca nas o cztery lata wstecz do wydarzeń, jakie miały miejsce we wsi Szczuki. Dzięki temu znamy finał, ale jednocześnie jesteśmy niezwykle ciekawi tego, co do niego doprowadziło. Odpowiedzi dostarcza nam opowieść o pracy, życiu i miłosnych perypetiach Manii, wypełniona silnymi emocjami, intrygującymi wydarzeniami i szczyptą humoru. I choć być może akcja nie pędzi tutaj z zawrotną prędkością, to zawarty w niej bagaż emocjonalny i koloryt tego dawnego świata, w pełni nam to rekompensują. Dzięki temu książkę czyta się z wielką przyjemnością i niezwykłym poczuciem autentyczności.
Sercem opowieści jest oczywiście osoba Manii Skłodowskiej. To wyjątkowa, skromna, niezwykle rozsądna i inteligentna dziewczyna, wyprzedzająca czasy w jakich to przyszło jej żyć. Wyprzedzająca z jednej strony krótką fryzurą "na chłopczycę", z drugiej zaś odważnymi poglądami na temat roli, pozycji i praw kobiet w dziewiętnastowiecznej Europie. Najważniejsze jest to, iż autorce udało się w pełni ożywić w tej książce posagową postać słynnej noblistki tak, byśmy mogli ujrzeć w niej zwyczajnego i ze wszech miar prawdziwego człowieka z krwi i kości...
Lektura tej powieści oferuje także niezwykle barwną podróż w czasie. Podróż do Polski pod zaborami, w której nowa władza czyni wszystko, by wyplenić polskość z obywateli, zaś mieszkańcy siłą woli i niezłomnością swej postawy nie ulegają owej presji, kultywując z pokolenia na pokolenie takie wartości jak patriotyzm, honor i duma narodowa. Należą się wielkie słowa podziwu dla Katarzyny Zyskowskiej-Ignaciak, która zadbała o wielką szczegółowość i drobiazgowość tej relacji, sprawiając tym samym naszą podróż do tego literackiego świata nie tylko fascynującą, ale także i ze wszech miar prawdziwą...
Powieść Zanim to piękna i poruszająca historia o młodości Marii Skłodowskiej Curie. Opowieść oparta na listach słynnej naukowiec, ale poddana przy tym w znacznej mierze ingerencji wyobraźni autorki książki, czyniącej przez to pozycję tę bardzo efektowną pod kątem literackim. I myślę, że właśnie owe połączenie faktu z prozatorską fikcją sprawia, iż książka ta jest niepowtarzalna. Polecam sięgnięcie po ten tytuł z pełnym przekonaniem każdemu miłośnikowi literatury obyczajowej, ale także i powieści historycznej, gdyż obu tych aspektów literatury tu nie brakuje.