Myśleć efektywnie. Art Markman. Samo Sedno 2012
07-12-2012
/
/ Kategoria
Recenzje
Art Markman jest wieloletnim wykładowcą akademickim, redaktorem czasopisma naukowego Cognitive Science i ekspertem od psychologii poznawczej zwanej popularnie kognitywistyką. Owocem jego zaangażowania w tej dziedzinie wiedzy jest książka o tzw. „sprytnym myśleniu”. Najwidoczniej smart thinking stało się teraz modnym produktem marketingowym, który można spróbować sprzedać innym, byleby przekonać czytelników, że nie wystarczy myśleć, by być sprytnym. Tylko „sprytnie myślący” są w rzeczywistości sprytni i osiągną w życiu sukces.
W książce roi się od przeróżnych historyjek i anegdot, typowy przykład amerykańskiej formuły pisania poradników w innych dziedzinach – od ekonomii sukcesu przez coaching do programowania neurolingwistycznego NLP. Autor wzorując się na tego typu publikacjach, okrasił swe dzieło mnóstwem opowiastek o kreatywnych, „sprytnie myślących”, postaciach w rodzaju Edisona, czy twórców rzepów, samoprzylepnych karteczek i nowoczesnych odkurzaczy. Mają one na celu zobrazowanie, w jaki sposób
można odnieść sukces przy właściwym użyciu naszego mózgu.
Według autora nasza wiedza nie jest bezmyślną układanką nie powiązanych ze sobą faktów, tylko „siecią połączeń pomiędzy poszczególnymi partiami informacji”.
Nie sposób się z tym nie zgodzić.
Posiadanie wysokiej jakości wiedzy nie polega na uczeniu się pojedynczych faktów, lecz na dostrzeganiu relacji między nimi. W swej książce Markman próbuje przybliżyć nam sposoby skutecznego gospodarowania naszym mózgiem i jego zasobami.
Posiadanie wysokiej jakości wiedzy nie polega na uczeniu się pojedynczych faktów, lecz na dostrzeganiu relacji między nimi. W swej książce Markman próbuje przybliżyć nam sposoby skutecznego gospodarowania naszym mózgiem i jego zasobami.
Po pierwsze, autor twierdzi, że „sprytnego myślenia” może nauczyć się każdy, podobnie jak gry w szachy. Próbuje on objaśnić nam mechanizmy działania naszego umysłu i tłumaczy, że „sprytne myślenie” wymaga „sprytnych przyzwyczajeń”, gdyż prócz wiedzy potrzebujemy jeszcze skutecznych metod jej wykorzystywania. Automatyczne zachowania (dotyczy to zarówno działania jak i myślenia) ułatwiają nam życie i minimalizują wysiłek potrzebny przy wykonywaniu codziennych czynności, odciążając nasz umysł i pozwalając mu skierować więcej sił na „myślenie wysiłkowe” podczas nowych, nieznanych sytuacji. Dlatego też należy samemu tworzyć dobre nawyki w pracy, a także pozbywać się złych nawyków bądź przekuwać je w nowe, przypominające strukturą te poprzednie.
Ciekawym aspektem, który omawia książka w odniesieniu do nabywania wiedzy, jest tzw. ślepota na zmiany – charakterystyczny sposób postrzegania świata, który powoduje, że to, co widzimy, zależy od wiedzy, którą posiadamy. Im więcej wiemy, tym więcej dostrzegamy, dlatego warto dużo wiedzieć, bo w innym razie wiele tracimy, nie zauważając określonych elementów rzeczywistości.
Markman opisuje tworzenie również „kategorii relacyjnych” czyli grup podobieństw i analogii oraz nadawanie im trafnych, łatwych do zapamiętania nazw, by ułatwić grę skojarzeń i pomóc w połączeniu elementów, które na pierwszy rzut oka nie są ze sobą związane. Ma to poprawić efektywność myślenia w kategoriach podobieństw i analogii poprzez przekraczanie barier pomiędzy nie powiązanymi dziedzinami, które często uniemożliwiają nam skutecznie kojarzenie faktów.
Na kartach swego poradnika Markman pokrótce opisuje mechanizm działania ludzkiej pamięci, obala mit wielozadaniowości i podzielnej uwagi oraz podkreśla ważność snu, koncentracji i rzetelnego powtarzania materiału. Daje on również praktyczne porady dotyczące przygotowania prezentacji i uczenia się związane z „rolą trzech” – ludzką umiejętnością ogarnięcia umysłem trzech głównych aspektów danej sprawy.
Dodatkowo, autor oferuje także kilkanaście ćwiczeń dla gorliwych, którzy chcą czytać poradnik w sposób aktywny. Już na wstępie prosi on czytelników o zaopatrzenie się w długopis i kartkę papieru do robienia notatek i rozwiązywania zawartych w poradniku zadań.
Wbrew temu, co pisze autor, wydaje się, że niektórzy są bardziej predysponowani do sprytnego myślenia a inni mniej. Z przyczyn oczywistych książka nadaje się dla tych drugich, by mogli oni doszkolić się w tym temacie. Jednakże – zgodnie z zasadą, że to, co widzimy, zależy od wiedzy jaką posiadamy – również ci pierwsi, znający „sprytne myślenie” z autopsji, mogą poświęcić trochę czasu na przeczytanie tego poradnika, by dowiedzieć się czegoś więcej, uporządkować informacje i poznać
kilkanaście chwytliwych terminów z zakresu kognitywistyki. Podsumowując, książka ta pozwala zaznajomić się z podstawami psychologii poznawczej w przystępnej, popularnonaukowej formie zapewnionej przez poradnikowy charakter publikacji, dając także możliwość wykorzystania tej wiedzy w praktyce.
Michał Surmacz
Michał Surmacz