Kroki. Jerzy Kosiński. Albatros 2014

Gabinet osobliwości

Jerzy Kosiński swoimi „Krokami” zabiera nas w świat przepełniony erotyzmem i śmiercią. Pozornie wpadamy tam tylko w gości, aby przez dwieście stron pozwiedzać, zajrzeć do gabinetu ludzkich osobliwości, w którym historie drastyczne łączą się z chorobliwą fascynacją. Za narratorem idziemy przez wieś, zaglądamy do stodoły z gwałconą przez mieszkających w okolicy mężczyzn, niepełnosprawną umysłowo kobietą; bierzemy udział w wyścigach samochodowych, podczas których przytrzaśnięte drzwi auta odcinają przypadkowej osobie głowę; zastanawiamy się, dlaczego mężczyzna, żyjący w udanym związku, poszukuje spełnienia u prostytutek…

Książka Kosińskiego to powolny spacer, ale spacer pozbawiony ciągłości fabularnej. To zbiór spojrzeń na świat, na jego – nie do końca zrozumiałą – stronę. Stronę przepełnioną mrocznymi sekretami, o których mało mówi się nawet w łaknących sensacji telewizyjnych programach. Nie otrzymujemy na końcu żadnych wniosków, nie ma żadnego mądrzenia się. Kosiński zaledwie zaprasza nas do zobaczenia tego, co może zburzyć u wielu czytelników obraz świata, jaki dotychczas zbudowali. Nagromadzenie w takiej ilości tego, co właściwie poza normą, powoduje… obrzydzenie? Może raczej zdziwienie. Buduje świadomość. Niekoniecznie przyjemną.

Mimo fragmentaryczności konstrukcji (kto wie, czy nie dzięki niej?) książka Kosińskiego wciąga, przykuwa do siebie. Każe nam spędzić ze sobą czas tak długo, aż zrobimy ostatni krok, aż przejdziemy przez cały świat. Oczywiście Łatwo zarzucić jej, że z różnorodności świata, wybiera tylko określone elementy. Tylko że właśnie te elementy stanowią jej temat. I zarzut ten przypominałby oskarżanie właściciela sklepu obuwniczego, że u niego tylko buty, a przecież ubierać można także koszulki, spodnie itd.

Ja nie żałuję, że wybrałem się z Jerzym Kosińskim na spacer, że szedłem z nim krok w krok.

Michał Domagalski