Tym, co jeszcze łączyło obu mężczyzn, było kosmopolityczne i humanistyczne myślenie. To nie państwa czy narody, a ludzie stanowili dla nich największą wartość; m.in. stąd usilne starania Camusa i Chiaromontego, by stworzyć ponadnarodową organizację, omijającą polityków i biurokratów. Zwłaszcza Chiaromonte jawi się jako marzyciel, śniący o utopii, w której najpiękniejsze jest właśnie to, czego nie da się zrealizować.

Czeski autor, w krótkich rozdziałach, przybliża sylwetki trzech niezwiązanych ze sobą ludzi, którzy z różnych pobudek zdecydowali się na współpracę z nazistowskim aparatem terroru. Bogato udokumentowane historie Bohuslawa Busty, Oskara Felkla, a zwłaszcza Karela Curdy, to ciekawe i tragiczne epizody z czasów wojennych u naszych południowych sąsiadów. I choć tematyka, okładka czy tytuł mogłaby sugerować coś innego, to nie jest książka tylko o II wojnie światowej. Ta stanowi jedynie kanwę opowieści o ludzkich postawach i ich konsekwencjach. Doležal powstrzymuje się jednak od moralizowania i oceny.

Jamie Conklin jest dwudziestodwuletnim jedynakiem, który wychował się tylko z matką. Silna więź z jedyną bliską osobą pozwoliła chłopcu pozostać przy zdrowych zmysłach za każdym razem... gdy widział martwych ludzi. Najpierw, gdy jako sześciolatek zobaczył martwego rowerzystę, stojącego obok swego zmasakrowanego ciała, następnie gdy zmarła sąsiadka powiedziała mu, gdzie ukryła kosztowności. Obietnica złożona matce, że ta tajemnica nie wyjdzie poza ich dwójkę, rację bytu miała aż do momentu, gdy zdolności Jamiego mogły uratować ich rodzinę od bankructwa. Gdy dodać do tego komplikacje, jakie wyniknęły z zakończenia związku matki z policjantką, oczywistym jest, że okresu dojrzewania Conklina nie można nazwać beztroskim.

Czy wygrana na loterii może być tak samo traumatogenna, jak strata mamy? Czy czas leczy rany i czy nasza tożsamość kształtowana jest przez nasze wybory, czy zdarzenia? Czy człowiek może rozpaść się, jeśli traci tego, przez którego był kształtowany? Czy da się narysować kontur człowieka, by go ugruntować? I czy to wystarczy?

Dwie strony wypełnione rekinami otworzyły mi szeroko oczy, gdyż nagromadzenie takiej ilości zębatych ryb trochę mną poruszyło. Szybko więc zrekompensowałam sobie to doświadczenie zaglądając w Jedzeniu na stronę z wypiekami.